Τι είναι η σχέση μετάδοσης.

Κάθε κινητήρας μετατρέπει την παλμική κίνηση του πιστονιού, σε περιστροφική. Αυτή άλλωστε είναι η δουλειά του στροφάλου σε συνεργασία με την μπιέλα. Όσο πιο πολύ γκάζι ανοίγουμε εμείς, τόσο πιο γρήγορα περιστρέφεται ο στρόφαλος. Και αφού η κίνηση μεταδίδεται στον πίσω τροχό, τόσο πιο γρήγορα περιστρέφεται και ο πίσω τροχός.

Το πρόβλημα που προκύπτει σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι για να μπορεί να έχει αρκετή δύναμη (ροπή) ένας κινητήρας, θα έπρεπε να έχει μικρή τελική ταχύτητα. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα θα ήταν τόσο μικρή που θα ήταν τελείως ανούσια μάλιστα.

Το πρόβλημα λύθηκε με το κιβώτιο ταχυτήτων. Στο κιβώτιο ταχυτήτων, έχουμε δύο άξονες. Τον πρωτεύον και τον δευτερεύον. Ο πρωτεύον είναι σε απευθείας σύνδεση με το στρόφαλο (μέσω του συμπλέκτη) και περιστρέφεται με τις ίδιες στροφές που περιστρέφεται και ο στρόφαλος (όταν ο συμπλέκτης έχει εμπλοκή). Πάνω του έχει γρανάζια διαφορετικών δοντιών. Αυτά τα γρανάζια, μέσα από ένα σύστημα με φουρκέτες, ενώνονται με τα απέναντι γρανάζια (μόνο ένα ζευγάρι κάθε φορά) και μεταφέρουν την κίνηση, με διαφορετική ταχύτητα όμως στον δευτερεύον άξονα. Αυτός με τη σειρά του, τη μεταφέρει στον πίσω τροχό, είτε με άξονα, είτε με ένα δεύτερο σύστημα γραναζιών.

Ο σκοπός των γραναζιών είναι να μας δίνουν την ιδανική ροπή και ταχύτητα κάθε φορά. Έτσι μπορεί ο κινητήρας να περιστρέφεται με 10.000 σαλ αλλά εμείς να κινούμαστε με 20 χαω ενώ μπορεί ο ίδιος κινητήρας να περιστρέφεται με 5.000 σαλ και εμείς να κινούμαστε με 200 χαω.

Πως γίνεται αυτό. Αν διαιρέσουμε τα δόντια του ενός γραναζιού με του άλλου, έχουμε τη σχέση μετάδοσης. Είναι ουσιαστικά η αναλογία στροφών του πρωτεύοντος με του δευτερεύοντος άξονα. Όσο πιο αργά γυρίζει ο δεύτερος, τόσο μεγαλύτερη ροπή έχει, ενώ όσο πιο γρήγορα, τόσο λιγότερη ροπή έχει, αλλά έχει μεγαλύτερη ταχύτητα.

Γιατί το θέλουμε αυτό; Για να αλλάξουμε την ταχύτητα ενός σώματος, χρειαζόμαστε περισσότερη ενέργεια από αυτήν που χρειαζόμαστε για να τη διατηρήσουμε. Αυτό άλλωστε μας λέει ο πρώτος νόμος του Νεύτωνα. Άρα, έχοντας περισσότερη περιστροφή στον πρωτεύοντα άξονα, αλλά μικρότερη στον δευτερεύοντα, τότε ασκούμε μεγαλύτερη δύναμη και έτσι μπορούμε να αλλάξουμε την ταχύτητα μας (να επιταχύνουμε) πιο εύκολα. Ενώ όταν έχουμε ήδη αναπτύξει ταχύτητα, ο δευτερεύον άξονας, έχει ήδη αναπτύξει μια περιστροφή που μπορεί να τη διατηρήσει πιο εύκολα.

Πως μπορούμε να παίξουμε με τη σχέση μετάδοσης; Στις αγωνιστικές μοτοσικλέτες, έχουμε διαφορετικά γρανάζια για κάθε ταχύτητα και έτσι μπορούμε να έχουμε την ακριβή σχέση μετάδοσης σε κάθε ταχύτητα που θέλει αναβάτης, ώστε να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την μοτοσικλέτα του στις διαφορετικές ανάγκες κάθε πίστας. Στις μοτοσικλέτες δρόμου, δεν έχουμε αυτήν την πολύ ακριβή πολυτέλεια. Έτσι το εργοστάσιο έχει επιλέξει μία σχέση μετάδοσης για κάθε ταχύτητα, αλλά στις μοτοσικλέτες που κινούνται με αλυσίδα, μας δίνει την πολυτέλεια να «παίξουμε» με τη σχέση μετάδοσης από τον δευτερεύον στον τροχό. Θυμάστε άλλωστε που είπαμε παραπάνω ότι και εκεί σύστημα γραναζιών υπάρχει;

Πως ξέρω τι να διαλέξω; Από τη στιγμή που θέλεις να παίξεις με την σχέση μετάδοσης στη μοτοσικλέτα υπάρχουν μερικοί βασικοί κανόνες που πρέπει να ξέρεις.

·         Κάθε δόντι εμπρός είναι περίπου 3 πίσω (2.7 για την ακρίβεια)

·         Όσο περισσότερο μεγαλώνεις το εμπρός γρανάζι, τόσο μεγαλώνει η τελική, ενώ όσο μικραίνει, τόσο μεγαλώνει η επιτάχυνση.

·         Όσο περισσότερο μεγαλώνεις το πίσω γρανάζι, τόσο μεγαλώνει η επιτάχυνση, ενώ όσο μικραίνει, τόσο μεγαλώνει η τελική.

·         Στο εμπρός γρανάζι, έχουμε περιορισμό πόσο μεγάλο θα είναι, από το κάρτερ. Δεν θέλουμε να περνάει οριακά γιατί μπορεί σε κάποιο παλμό της αλυσίδας να προκληθεί ζημιά και θα είναι μεγάλη.

·         Στο εμπρός γρανάζι, δε θέλουμε να είναι πολύ μικρό γιατί θα τρώει τη γλίστρα του ψαλιδιού.

·         Όσο μεγαλώνει το πίσω γρανάζι, τόσο πιο πιθανό είναι να χρειαστούμε μεγαλύτερη αλυσίδα

·         Καλό είναι να μη κάνουμε ακρότητες και να πηγαίνουμε βήμα - βήμα στις αλλαγές.

Σε κάθε μοτοσικλέτα, υπάρχει η αρχική σχέση μετάδοσης, την οποία μας δίνει το εργοστάσιο ή και πίνακες που υπάρχουν στο εμπόριο. Σύμφωνα με αυτούς τους πίνακες, μπορούμε να παίξουμε με σχετική ασφάλεια.

Τι μπορώ να κερδίσω;

·         Αναβάτες που κινούνται πολύ στην εθνική, αν «μακρύνουν» τη σχέση μετάδοσης, χάνουν μεν σε επιτάχυνση, αλλά επειδή αυτό δεν τους ενδιαφέρει συνήθως, κερδίζουν σε οικονομία. Γιατί με τα ίδια χαω στο κοντέρ, μπορούν να κινούνται με 500 – 1000 σαλ λιγότερες. Με αποτέλεσμα να έχουν μεγαλύτερη οικονομία.

·         Στον αντίποδα, αναβάτες που κινούνται με φορτωμένες μοτοσικλέτες σε επαρχιακό ανηφορικό στροφυλίκι ή μέσα στην πόλη, θέλουν η μοτοσικλέτα να ξεκινά πιο εύκολα και έτσι επιλέγουν πιο «κοντή» σχέση μετάδοσης για να ξεκινά/επιταχύνει η μοτοσικλέτα πιο εύκολα.